ورزش زورخانه ای چیست؟
ورزش زورخانه ای از آیین های پهلوانی و ورزش های سنتی ایرانیان است و مکانی که در آن به این ورزش می پردازند. مورخین معتقد اند که ۷۰۰ سال پیش محمود که معروف به پوریای ولی بوده است و در خوارزم زندگی می کرده زورخانه ها را به شکل امروزی در آورده است.
از گذشته‌های دور ورزش زورخانه ای به پهلوانی و جوانمردی اشاره داشته و اغلب کسانی که در زورخانه ها شرکت می کردند دارای خصوصیاتی مانند مروت و جوانمردی و پهلوانی بودند همچنین مرشد زورخانه در هنگام ورزش و برای تهیج ورزشکاران اشعار و داستان هایی آهنگین را همراه با ضرب زورخانه ای میخوانده و به خصوص دردهای جوانمردی و پهلوانی که بسیار با ارزش هستند اشاره می کند.
تاریخچه ورزش زورخانه ای و پهلوانی
در گذشته های قدیم پهلوانان جزو ارزشمندترین طبقات اجتماعی به شمار می‌رفتند و آن ها پس از موبدان قرار داشتند. در آن دوران جنگاوری و رزم یکی از ارزش های باستانی به شمار می رفته و از آنجایی که پهلوانان به انواع فنون رزم تسلط داشته اند در بین عموم مردم بسیار محبوب بودند.
با گذشت زمان فنون رزمی با ورزش های تیمی آمیخته شدند و حالت نمایشی پیدا کردند بعد از آن با اضافه شدن اصول اخلاقی به این مجموعه باعث شد تا سبکی جدید به وجود بیاید که امروزه به آن آیین های پهلوانی و ورزش های باستانی می گویند.
در گذشته یک پهلوان نه تنها جنگ آوری ماهر و آزموده بوده است بلکه از لحاظ سطح معنوی روح نیز بسیار مسلط بوده است. از خصوصیات اخلاقی پهلوانان می‌توان به مهمان نوازی؛ جوانمردی؛ کمک به فقرا؛ دستگیری از ضعفا؛ فروتنی و گشاده رویی اشاره کرد.
اصطلاحات زورخانه ای
زورخانه به محلی گفته می‌شود که ورزشکاران در آن جمع می شوند و به اجرای آیین های پهلوانی و تمرین ورزش های باستانی مشغول می‌شوند. زورخانه دارای ساختمان منحصر به فردی است و سقفی گنبدی شکل دارد. زیر گنبد زورخانه محوطه ای چند ضلعی وجود دارد که اصلی ترین مکان برای تمرین و اجرای مراسم های زورخانه ای به شمار می آید. این محوطه که اغلب شش ضلعی است چند متر پایین تر از سطح زمین قرار دارد و به همین دلیل آن را گود می نامند.
زورخانه ها دری کوتاه دارند و این موضوع نشان دهنده فلسفه تواضع و فروتنی پهلوانان است به این صورت که در کوتاه باعث می شود که افراد هنگام ورود به زورخانه با قامتی خمیده و سر به زیر که نشانه ادب و تواضع است وارد زور خانه شوند.
از آنجایی که زورخانه ها فقط محلی برای آموزش و اجرای ورزش های باستانی نیستند بلکه به دلیل آموزه های معنوی که برای ورزشکاران خود دارند به مکانی مقدس و ویژه مبدل شده اند و دارای احترام زیادی است. از لحاظ ظاهر ساختمان زورخانه ها با معابد میترایی و مهراوه ها شباهت حیرت انگیزی دارد.
قوانین و مقرات ورزش زورخانه ای
زورخانه ها قوانین و مقررات ویژه و مخصوص به خود دارند و هنگام حضور در زورخانه به سن و سال؛ اصل و نسب دینی و مراتب پهلوانی بسیار توجه می شود.
به طور مثال افرادی که سید و سادات هستند یعنی نسل شان به پیغمبر می رسد در زورخانه ها ارج و قرب و احترام بالایی دارند. همچنین به پهلوانان کهنه کار و میانسال پهلوان زنگی می گویند نیز احترام ویژه ای برای آن ها قائل می باشند.
در هر زورخانه یک مرشد و یک میاندار وجود دارد.
در گذشته به فردی که مسئولیت تربیت افراد را به عهده داشت مرشد می گفتند و پهلوانان زیر نظر مرشد و با یادگیری آموزه های او به مقام پهلوانی دست می یافتند. در گذشته همه امور زورخانه زیر نظر مرشد و طبق صلاحدید او صورت می گرفته اما امروزه به فردی که صدای خوبی دارد و با نوایی دلنشین اشعار پهلوانی را در زورخانه میخواند مرشد گفته می شود.
همچنین به جایگاهی که مرشد در آن می نشیند و بر کار ها نظارت می کند سَردَم می گویند. سردم جایگاهی است که قابل احترام و منزه است مرشد نیز با نشستن در سردم و با خواندن اشعار و ضرب گرفتن روی تنبک مراسم آیینی پهلوانان را به نظم می رساند.
